“De zorg voor kwetsbare ouderen en mensen met een verstandelijke beperking is onvoldoende, zo blijkt uit een LHV-ledenpeiling. Door de transitie langdurige zorg krijgen huisartsen vaker te maken met zelfstandig thuiswonende patiënten met complexere problematiek. Huisartsen zijn echter generalisten. Ze hebben te weinig tijd en mogelijkheden om kwetsbare patiënten met een zware zorgvraag voldoende zorg en aandacht te geven. Daartoe is ondersteuning nodig van specialisten, zoals de specialist ouderengeneeskunde (SO).” (Bron: LHV-tijdschrift De Dokter)
Nienke Nieuwenhuizen, voorzitter van Verenso, herkent het beeld van de LHV-peiling. “Pas bij een crisis kunnen mensen terecht in het verpleeghuis of ziekenhuis. Dan is er vaak al gezondheidsschade en soms is het zelfs te laat. De samenwerking tussen de huisarts en specialist ouderengeneeskunde gaat soms goed, soms ook niet. SO’s zouden meer tijd hebben voor extramurale zorg als de intramurale zorg wordt verbeterd. Maar dat vergt een investering. Er is een subsidieregeling om SO’s in de eerste lijn in te zetten, maar daarvan wordt weinig gebruik gemaakt. Daarom willen SO’s het liefst een eigen betaaltitel, zodat ze altijd op verzoek inzetbaar zijn. Daarover zijn we nog steeds in overleg.” (Bron: LHV-tijdschrift De Dokter)
Zwaardere zorg voorkomen
Ook specialist ouderengeneeskunde Janice van der Griend (De Friese Wouden) herkent dit beeld. Nu wordt ze vaak pas ingezet wanneer er sprake is van complexe problematiek die al een tijd speelt. Er is veelal van alles gedaan, zorg ingezet, specialisten geraadpleegd en het wil allemaal niet meer. Een huisarts heeft dan vaak geen middelen/mogelijkheden om de situatie te verbeteren. “In een aantal gevallen zou ik eerder ingezet willen worden bij de zorg voor mensen met complexe problematiek. Er zijn dan nog meer mogelijkheden, waardoor de kansen groter zijn dat de patiënt zijn eigen leven met beperkingen weer beter kan oppakken en hierdoor minder gaat zoeken in het medische circuit. Door de (on)mogelijkheden tijdig te bespreken kan er onrust bij de patiënt en familie, maar ook bij de huisarts worden voorkomen.”
Rol specialist ouderengeneeskunde
Het is belangrijk dat een huisarts de regie neemt in de zorg voor kwetsbare ouderen. Deze patiënten hebben een andere benadering nodig, waarbij vraaggerichte zorg moet worden omgezet in proactieve zorg. Huisartsen kunnen daarbij gebruik maken van een consult met de specialist ouderengeneeskunde.
Een specialist ouderengeneeskunde gaat uit van het functioneren op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied. “De vertaling van (on)bekende onderliggende ziektes naar het functioneren en vice versa is de kern van het vak”, geeft Janice aan. “De patiënt is gewend om bij de huisarts met een gerichte klacht te komen. Hierdoor worden vage probleem soms in medische klachten vertaald of de patiënt komt niet met zijn klacht. Gelukkig is dit nu aan het veranderen door de aandacht die er is voor kwetsbare ouderen. Bij deze patiëntgroep moet de huisarts de omschakeling maken van vraaggestuurd/klachtgestuurd naar pro-actief. Vaak is de klacht waarvoor ze bij de huisarts komen niet het probleem, maar gaat het veel meer om acceptatie van achteruitgang. Door te kijken naar het functioneren, komen vaak klachten niet eens meer zo zeer aan de orde tijdens een gesprek met de specialist ouderengeneeskunde.”
Janice voert ook vaak een polyfarmacie-check uit. “Dikwijls staat een kastje vol met medicijnen en worden er slechts een paar daadwerkelijk gebruikt. Het komt ook nog veel voor dat er medicijnen worden voorgeschreven die helemaal niet in combinatie met elkaar mogen worden gebruikt”.
Samenwerken
Ze hoort vaak van huisartsen: “waarom wist ik niet eerder af van deze mogelijkheid voor een consult van de SO?” Janice: “Het blijkt gewoon prettig te zijn om met elkaar te kunnen overleggen over complexe patiënten. Soms breng ik door mijn functionele diagnostiek nieuwe diagnoses aan het licht, waardoor je naar andere oplossingen gaat zoeken. Uitleg over de ziekte is vaak belangrijk. Ook het inzetten en samenwerken van andere disciplines is een kern van het vak, zoals de ergotherapeut, fysiotherapeut of psycholoog. Soms werkt het als je als buitenstaander een direct motiverend gesprek kan voeren. Ik hoef geen lange behandelrelatie met de patiënt, dus ik kan soms proberen een verandering in gedrag bij de patiënt en zijn familie proberen te forceren. Ze te bewegen om zelf actie te ondernemen om gedrag in omgaan met de ziekte te veranderen.”
Multidisciplinair overleg (MDO)
“Het werkt heel goed om multidisciplinaire overleggen te organiseren waarbij naast de huisarts en de POH, ook de wijkverpleegkundige en de SO aansluiten en het liefst ook nog iemand vanuit de welzijnskant.” Ook ziet Janice als specialist ouderengeneeskunde duidelijk de toegevoegde waarde van de samenwerking met een geriatrisch fysiotherapeut. “Deze heeft een hele andere benadering van de patiënt dan een algemeen fysiotherapeut.”
Spreekuren SO in de huisartsenpraktijk
Janice van der Griend en enkele huisartsen onderzoeken momenteel of er mogelijkheden zijn voor spreekuren van de SO in de huisartsenpraktijk. Bij de haalbaarheid daarvan staan vragen over de financiering en de wijze van organisatie centraal.
Financiering consultatie
Huisartsen kunnen gebruik maken van de subsidieregeling voor een consult door SO’s in de eerste lijn.
Meer informatie over de financiering.
Ga terug naar nieuwsoverzicht